یک از گناهان کبیره ربا خواری است. از آنجا که اصل در روابط اجتماعی مسلمانان بر برادری و همکاری و تعاون در راه خیر است، خداوند به آن امر فرموده است و از دست به دست هم دادن مومنین در امور ناپسند نهی فرموده است: یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ ...َتَعَاوَنُواْ عَلَى الْبرِّ وَالتَّقْوَى وَلاَ تَعَاوَنُواْ عَلَى الإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَاتَّقُواْ اللّهَ إِنَّ اللّهَ شَدِیدُ الْعِقَابِ. (5سوره المائدة، آیه 2) «اى کسانى که ایمان آورده‏اید، ...در نیکوکارى و پرهیزگارى با یکدیگر همکارى کنید، و در گناه و تعدّى دستیار هم نشوید، و از خدا پروا کنید که خدا سخت ‏کیفر است‏.»
صدقه و زکات و قرض نمونه تعاون در کار نیک است که نتیجه آن دوستی و علاقه هر چه بیشتر بین مسلمانان است و ربا گرفتن نمونه تعاون در گناه و دشمنی است که نتیجه آن دوری قلوب از یکدیگر، جدایی و کینه و دشمنی مسلمانان نسبت به یکدیگر است. بنابراین باید اضافه اموال خود را در راه سعادت یکدیگر صرف کرد نه علیه یکدیگر. ربا در قرض و ربا در معامله هر دو حرام است. به این معنا که پولی به عنوان قرض بدهد و در مقابل آن مقداری بیشتری را شرط کند که طرف مقابل پرداخت کند. در معامله جنس با جنس هم همینطور است یک کیلو گندم بدهد و شرط کند که در مقابل باید یک کیلو و نیم گندم پرداخت کند. گسترش ربا از نظر اخلاقی با روح تعاون و خیر خواهی سازگار نیست و بین مسلمانان کینه و نفرت بوجود می آورد. علاوه بر این باعث تنبلی و بی کاری در جامعه می شود.
با وجودی که ربا در قبل از اسلام رواج داشت اسلام به شدت با آن مبارزه کرد و فرمود:
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ لاَ تَأْکُلُواْ الرِّبَا أَضْعَافًا مُّضَاعَفَةً وَ اتَّقُواْ اللّهَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ. (3سوره آل عمران، آیه 130) «اى کسانى که ایمان آورده‏اید، ربا را (با سود) چندین برابر مخورید، و از خدا پروا کنید، باشد که رستگار شوید.» حرمت ربا چنان شدید است که امام صادق می فرمایند: درهم ربا اشد عند الله من سبعین زنیه کلها بذات محرم.( کافی، الفقیه و التهذیب)
وَأَخْذِهِمُ الرِّبَا وَ قَدْ نُهُواْ عَنْهُ وَ أَکْلِهِمْ أَمْوَالَ النَّاسِ بِالْبَاطِلِ وَ أَعْتَدْنَا لِلْکَافِرِینَ مِنْهُمْ عَذَابًا أَلِیمًا. (4سوره النساء، آیه 161) «و (به سبب‏) رباگرفتنشان -با آنکه از آن نهى شده بودند- و به ناروا مال مردم خوردنشان‏، و ما براى کافرانِ آنان عذابى دردناک آماده کرده‏ایم‏.» یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللّهَ وَذَرُواْ مَا بَقِیَ مِنَ الرِّبَا إِن کُنتُم مُّؤْمِنِینَ. (2سوره البقرة، آیه278) «اى کسانى که ایمان آورده‏اید، از خدا پروا کنید؛ و اگر مؤمنید، آنچه از ربا باقى مانده است واگذارید. » رسول خدا در حجه الوداع فرمود : الا ان کل ربا فی الجاهلیته موضوع تحت قدمی هاتین و اول ربا اضعه ربا العباس بن عبد المطلب. همه ربا های دوران جاهلیت باطل است و زیر قدمهای من. اولین آنکه ضایع می سازم ربای عباس است.
رباخواران کسانی هستند که ربا را یک نوع معامله می دانند. حقیقت رباخواری در این دنیا دیوانگی است که در قیامت ظاهر می شود.
الَّذِینَ یَأْکُلُونَ الرِّبَا لاَ یَقُومُونَ إِلاَّ کَمَا یَقُومُ الَّذِی یَتَخَبَّطُهُ الشَّیْطَانُ مِنَ الْمَسِّ ذَلِکَ بِأَنَّهُمْ قَالُواْ إِنَّمَا الْبَیْعُ مِثْلُ الرِّبَا وَأَحَلَّ اللّهُ الْبَیْعَ وَحَرَّمَ الرِّبَا فَمَن جَاءهُ مَوْعِظَةٌ مِّن رَّبِّهِ فَانتَهَىَ فَلَهُ مَا سَلَفَ وَأَمْرُهُ إِلَى اللّهِ وَمَنْ عَادَ فَأُوْلَـئِکَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ. (2سوره البقرة، آیه 275) «کسانى که ربا مى‏خورند، (از گور) برنمى‏خیزند مگر مانند برخاستن کسى که شیطان بر اثر تماس‏، آشفته ‏سرش کرده است‏. این بدان سبب است که آنان گفتند: (داد و ستد صرفاً مانند رباست‏.) و حال آنکه خدا داد و ستد را حلال‏، و ربا را حرام گردانیده است‏. پس‏، هر کس‏، اندرزى از جانب پروردگارش بدو رسید، و (از رباخوارى‏) باز ایستاد، آنچه گذشته‏، از آنِ اوست‏، و کارش به خدا واگذار مى‏شود، و کسانى که (به رباخوارى‏) باز گردند، آنان اهل آتشند و در آن ماندگار خواهند بود.»
هر کسی می خواهد اموالش افزایش پیدا کند صدقه بدهد، زکات بدهد، قرض بدهد. هر که می خواهد مالش بی برکت شود ربا بگیرد و ربا بدهد. به قول علامه طباطبایی در المیزان در فروع دین هیچ چیز بدتر از دوستی با دشمنان دین و ربا نیست. میزان سود پول باید به مراتب کمتر از میزان سود کار باشد. چون اگر سود سرمایه زیاد شود در نظام تولید اختلال ایجاد می شود و مردم به جای کار پول خود را در بانکها انباشته می کنند.